روستاي زيست‌پذير اجتماعي است كه مسكن مناسب، خدمات و حمايت‌هاي اجتماعي، آموزش و تنوع فرهنگي را فراهم مي‌آورد. در اين ميان كيفيت زندگي مردم و مكان‌هاي روستايي به عواملي همچون دسترسي به خدماتيمانندفضاهاي روستايي مناسب، سلامت و بهداشت، امنيت،آموزش و ... وابسته است.حفاظت از محیط زیست روستا نه تنها به عنوان جزء تفکیک‌ناپذیر توسعه پایدار روستایی بلکه به عنوان ارزش بنیادین مورد نیاز نسل امروز و نسل‌های آتی مورد پذیرش و تأکید قرار گرفته است. با تشكيل دهياريها بسياري از اين خدمات توسط دهياران براي ارتقاي سطح كيفيت زندگي در محيط‌هاي روستايي به روستاييان ارايه مي‌شود.مصادیق ناپایداری همانند استفاده نامناسب از زمين و فضاهايمحدوده روستا، بهره‌برداری و تخریب بی‌رویه منابع پایه و پيراموني روستا، افزایش آلودگی‌ها و ... عمدتاً مشکلات محیط زیست روستايي محسوب می‌شوند كه اراية خدمات بهينه توسط دهياري مي تواند در جلوگيري موارد مذكور موثر باشد. اين خدمات در محورهاي مختلفي همچون نگهداري و حفظ محيط زيست، هدايت ساخت و ساز ، مديريت پسماند، مديريت بحران، توسعه فضاي سبز، مناسب‌سازي امكانات و ابنيه روستا براي استفاده تمام اقشار ساكن و ... طبقه بندي مي شود.بر اساس ماده 10 اساسنامه، تشكيلات و سازمان دهیاری‌ها مصوب هیئت‌وزیران مورخ 21/11/1380، وظايف متنوع و مختلفي در جهت فراهم نمودن شرايط و امكانات لازم براي تحقق روستاي زيست‌پذير و ارتقاي كيفيت زندگي به دهياريها محول شده است.
اقدامات دهياري در تحقق روستاي زيست پذير:
حفظ و نگهداري محيط زيست
بر اساس بندهاي 1، 2، 14، 26 و 44 اساسنامه، تشكيلات و سازمان دهیاری‌ها، پس از بررسي و شناخت كمبودها و نيازهاي زيست محيطي اقداماتي همچون ايجاد پارك ها، فضاي سبز، مراكز تفريحي عمومي، تنظيف و نگهداري و تسطيح معابر و انهار عمومي و مجاري آن و فاضلاب، مراقبت بر اجراي مقررات بهداشتي و حفظ نظافت و ... متناسب با اعتبارت مصوب و با مشاركت مردم روستا انجام مي پذيرد.
هدايت ساخت و ساز
بر اساس بندهاي 23، 32، 33، 36 و 41 اساسنامه، تشكيلات و سازمان دهیاری‌ها،دهياران ضمن تأكيد بر رعايت اصول مقاوم‌سازي و با بهره‌گيري از معماري سنتي منطبق بر اقليم و شرايط محيطي، موجبات ايجاد روستايي زيست‌پذير مبتني بر فرهنگ كهن و غني روستا را فراهم مي‌نمايد. در اين خصوص دهياريها مي‌بايست روستاييان را به طراحي و ساخت مسكن با استفاده از مصالح بومي تشويق و ترغيب نمايند.
مديريت پسماند
بر اساس بندهاي 20، 24 و 31 اساسنامه، تشكيلات و سازمان دهیاری‌ها و قانون مديريت پسماند، در راستاي حفظ نظافت و ایجاد زمینه مناسب برای تأمین بهداشت محیط روستا و مراقبت از بهداشت ساكنان روستا، دهياريها با انجام اقداماتي همچون برنامه‌ريزي و اتخاذ تمهيدات لازم براي مديريت پسماند، جمع‌آوري، حمل و دفع زباله از طريق بكارگيري تجهيزات و ماشين‌آلات موجود، آموزش و فرهنگ‌سازي در جهت كاهش توليد پسماند و تفكيك از مبدأ، همكاري با واحدهاي ذيربط در شناسايي و جلوگيري از شیوع بیماری‌های انسانی و حیوانی واگیر و مشترک انسان و دام، زمينه ايجاد محيطي سالم و پاكيزه براي زندگي ساكنين روستايي را فراهم مي‌كنند.
مديريت بحران
بر اساس بندهاي 30 و 39 اساسنامه، تشكيلات و سازمان دهیاری‌ها،دهياريها با همكاري دستگاه‌ها و نهادهاي مرتبط، وظيفه ارائه خدمات ايمني ، امداد و نجات و آتش‌نشاني در روستاها و همچنين اتخاذ تدابير لازم براي حفظ روستا از خطر سيل و حريق و ... را بر عهده دارند.در اين راستا دهياريها اقداماتي را مانند تجهيز روستاها به اقلام امداد و نجات، بيمه اماكن روستايي در برابر حوادث غيرمترقبه، شناسايي و رفع خطر از مناطق حادثه‌خيز روستا، همكاري با واحدهاي امدادرسان و تشكيل گروه‌هاي داوطلب ايمني و امداد روستايي انجام داده‌اند.
به منظور ساماندهي، ايجاد وحدت رويه و هدايت امور مختلف مرتبط با توسعه پايدار روستا دستورالعمل‌هاي لازم توسط معاونت امور دهياريها در محورهاي فوق تدوين و به دهياريها ابلاغ شده است كه در سامانه سازمان شهرداري‌ها و دهياري‌هاي كشور به آدرس www.imo.org.irبخش عمران و خدمات روستايي در دسترس مي‌باشد.